ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

BIBΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Το Σπήλαιο, το απόρθητο φρούριο, με την πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση, με την Παναγιά τη Σπηλαιώτισσα, αγαπήθηκε από πολλούς και τραγουδήθηκε. Με το βιβλίο του τα Σπηλιώτικα, ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας ερευνά, φωτίζει, και ξαναζωντανεύει πτυχές της ζωής και της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας του.

Ερευνητής της παράδοσης, λέκτορας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ιδρυτικό μέλος του χορευτικού του συλλόγου Γρεβενιωτών, με επιστημονικό ενδιαφέρον κυρίως για τους παραδοσιακούς χορούς.

Ο μεστός πρόλογος του κ. Δ. Ρίγγου, δεν μου επιτρέπει να προσθέσω τίποτε παραπάνω,

Γι’ αυτό και πηγαίνω κατευθείαν στο βιβλίο.

Eνα βιβλίο χωρισμένο σε τρία μέρη από πλευράς θεματολογίας, 1-Χειρόγραφα δημοτικά τραγούδια του Γεωργίου Ν. Στεφούλη, 2-Χοροί, 3-Φορεσιές, αν και κατά την γνώμη μου θα

μπορούσαν να σταθούν από μόνα τους σε τρία αυτόνομα βιβλία με την κατάλληλη επεξεργασία. Η πλούσια βιβλιογραφία μπορεί να σε οδηγήσει παραπέρα και απευθύνεται περισσότερο σε ειδικούς των θεμάτων.

Στο πρώτο μέρος έχουμε την παράθεση των χειρόγραφων σημειώσεων του παππού του συγγραφέα του Γεωργίου Ν. Στεφούλη. Η ιδέα να δημοσιευτούν «αυτούσια» από το πρωτότυ-πο, και τα 127 τραγούδια του Σπηλαίου, ήταν έξυπνη και δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη τους. Πλησίασα και έσκυψα πάνω στα χειρόγραφα, όπως έκανα λόγω δουλειάς στις αρχαίες επιγραφές πάνω στο μάρμαρο. Προσπάθησα να βρω την τήρηση κάποιων κανόνων ορθογραφίας αλλά εκτός από την τήρηση παραγράφων, έγραφε αυτόνομα και ανεξάρτητα. Οι

λέξεις βγήκαν χωρίς μουντζούρες, χωρίς δεύτερη σκέψη, οι στίχοι μέσα από τα σωθικά. Δεν μπορεί, για να καθίσει να τα γράψει ένας γέροντας στην ηλικία των 94 χρόνων, ήθελε να τα βγάλει από μέσα του. O γραφικός του χαρακτήρας κέντημα, όπως κεντούν  τα αυγά του Πάσχα, που κουβαλούν όλη την παράδοση της γραφής πάνω στην «πλάκα». Λέξεις που ηχούν και γράφονται όπως «ακούγονται», βαθχιά και όχι βαθιά αραπχιά (αραπιά),ξενιτχιά (ξενητιά), πεδγιά(παιδιά), σαρανταδγιώ (σαρανταδύο), δγιαβόλη (διαβόλοι), Νιφχιάτικο (Νυφιάτικο).

Όπως αναφέρει και ο συγγραφέας Ν. Βαβρίτσας, «…Οι στίχοι των τραγουδιών δημοσιεύονται ως έχουν, ώστε να γίνει γνωστό το περιεχόμενό τους, και να αποτελέσουν για τους ενδιαφερόμενους ένα πρωταρχικό προς μελέτη υλικό».

Στο δεύτερο μέρος με τους παραδοσιακούς χορούς του Σπηλαίου, απευθύνεται πιο πολύ στους ειδικούς μελετητές των παραδοσιακών χορών με την ρυθμική οργάνωση και ρυθμοκινητική ανάλυση τους. Γυρνώντας τις σελίδες με τις φωτογραφίες από τους χορούς και τα πανηγύρια, αισθάνεσαι ότι ακούς τους ρυθμούς τους (μπεράτι, γύρισμα, στρωτός, τσάμικος, συγκαθιστός, στα τρία, κολοβός, πατινάδα).

Στο τρίτο μέρος, με την έρευνα και τη συγκέντρωση των τοπικών φορεσιών σε συνδυασμό με την άριστη φωτογράφηση, ανακαλεί μνήμες στους παλιότερους και παρουσιάζει στους νεώτερους αναλυτικά όλα τα μέρη της αντρικής και της γυναικείας φορεσιάς (κατασάρι, χολέβια, τσιπούνι, τσαμαντάνι…) Στάθηκα ιδιαίτερα στα στολίδια, τα κοσμήματα, και τα εξαρτήματα (κιουστέκια, κουμπιά, πόρπες, μπιλιτζίκια….).

Τέλος όλη η ιστορία του Σπηλαίου, με τις οικογένειες, τα γλέντια, ξετυλίγονται σαν σε ασπρόμαυρη ταινία, μέσα από τις φωτογραφίες (που σίγουρα το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα αριθμεί περισσότερες) του 1878, 1920, 1923….

Συγκινήθηκα μπροστά στη φωτογραφία της σελίδας 120, με ημερομηνία 16-8-1919. Δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς, πού πήγαν όλες αυτές οι ψυχές, με το αίμα από το αίμα μας. Δεν μπορεί, οι σκέψεις τους, οι λύπες τους, οι χαρές τους, στροβιλίζουν στον αέρα αυτού του τόπου.

Μια επανέκδοση του βιβλίου με την «μετάφραση» των χειρογράφων δίπλα στα πρωτότυπα κείμενα, για όσους δεν έχουν την δυνατότητα αποκρυπτογράφησής τους τη θεωρώ απαραίτητη, αλλά και ενδιαφέρουσα για τον αναγνώστη.

Ας μου επιτραπεί ο ενθουσιασμός μου για να κάνω μια πρόταση στο Σύλλογο

Σπηλαιωτών, και στο Δήμο Θ. Ζιάκα, για την οργάνωση μιας έκθεσης -παρουσίασης, στο

Σπήλαιο, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών πολιτιστικών εκδηλώσεων στο χωριό. Δεν θα μπορούσαν όλες αυτές οι εικονιζόμενες φορεσιές, τα κοσμήματα, και το φωτογραφικό

αρχείο να παρουσιασθούν στο πέτρινο σχολείο του χωριού σε μία έκθεση; Σίγουρα όλοι θα ανεβαίναμε να τα δούμε και να συγκινηθούμε. Έτσι θέλω να κλείσω την παρουσίαση του βιβλίου αυτού, γιατί η επιτυχία του είναι στο ότι μυρίζει παράδοση και στο ότι σου ανοίγει δρόμους προς τα πίσω…..

Μαρία Αποστόλου-Πολυμενίδη

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Εκδόθηκαν τα πρακτικά του 1^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ιστορίας και Παράδοσης

 

Με τίτλο "Ο Θεόδωρος Ζιάκας και η Επανάσταση Της Δυτικής Μακεδονίας του 1854" κυκλοφόρησε το βιβλίο που εξέδωσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών και περιλαμβάνει τα πρακτικά του 1^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ιστορίας και Παράδοσης. Την επιμέλεια έκδοσης των πρακτικών είχε ο κ. Νικόλαος Βαβρίτσας.

Το συνέδριο, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Δήμου Θεόδωρου Ζιάκα Ν. Γρεβενών, του Συλλόγου Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης και τελούσε υπό την αιγίδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Γρεβενών και του Ο.Π.ΑΝ.Γ. πραγματοποιήθηκε στα ΓΡΕΒΕΝΑ από 21-23 ΜΑΪΟΥ  2004. Μίλησαν πολλοί ομιλητές και τις εργασίες παρακολούθησαν περίπου 400 συμμετέχοντες.

Η έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου είναι αφιερωμένη στη μνήμη της μεγάλης Μάχης που έδωσε στο Σπήλαιο Γρεβενών ο Θεόδωρος Ζιάκας με χίλιους επαναστάτες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, εναντίον δέκα και πλέον χιλιάδων Τούρκων κατακτητών το Μάιο του 1854.

Το πρόγραμμα του συνεδρίου είχε ως εξής:

1^η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΜΟΥΡΑΤΙΔΗΣ  Ιωάννης

      Καθηγητής Ιστορίας-Φιλοσοφίας Φ.Α. Α.Π.Θ

20:30

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Μιλτιάδης

Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Α.Π.Θ.

ΘΕΜΑ: Συνοπτική Ιστορία των Γρεβενών

21:00

Παραδοσιακοί χοροί & τραγούδια:

Συμμετέχουν τα χωριά Σπήλαιο, Σαρακίνα και η ορχήστρα

του Τάκη Τζήμα

Δεξίωση

2^η  ΗΜΕΡΑ

Σάββατο 22 Μαΐου

2^η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ

ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΝΙΓΔΕΛΗΣ Παντελής

Επίκουρος Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας Α.Π.Θ.

ΚΥΡΙΑΚΟΥ Γεώργιος

Επίκουρος Καθηγητής Χημικών Μηχανικών Α.Π.Θ.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Αθανάσιος

Λέκτορας Ιστορίας Φιλοσοφίας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ.

09:00 – 09:15

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: ΒΑΒΡΙΤΣΑΣ Νικόλαος

Δρ. Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

ΘΕΜΑ: Ο Θεόδωρος Ζιάκας και η Μάχη του Σπηλαίου στη μουσικο-ποιητική μας παράδοση

09:15 – 09:30

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: ΜΑΝΟΣ Διαμάντης

Φιλόλογος

ΘΕΜΑ: Η εκπαίδευση πριν και μετά την επανάσταση της Δυτικής Μακεδονίας του 1854

09:30 – 09:45

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Αθανάσιος

Μηχανικός – Βιομηχανολόγος

ΘΕΜΑ: Προσδιορισμός της καταγωγής των Ζιακαίων

09:45 – 10:00

ΣΚΟΥΦΗΣ Παναγιώτης

Ε.Ε.ΔΙ.Π. Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.

ΘΕΜΑ: Μουσικοποιητικές παρατηρήσεις στο τραγούδι του Ζιάκα

10:00 – 10:15

ΓΑΛΑΝΗ Ζωή

Νηπιαγωγός

ΘΕΜΑ: Η δράση των κλεφτο-αρματολών στη Δυτική Μακεδονία από την άποψη της κοινωνικής συγκρότησης του ορεινού Μακεδονικού χωριού κατά το 19^ο αιώνα: Θ. Ζιάκας

10:15 – 10:30

ΜΠΕΛΛΟΣ Ζήσης

Ms Ιστορίας Θεολογίας, υπ. Διδ.

ΘΕΜΑ: Το Σπήλαιο και τα χωριά Δήμου Θ. Ζιάκα στον κώδικα της Ζάβορδας (1534 και 1692-1924)

10:30 – 10:45

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΜΟΥΡΑΤΙΔΗΣ  Ιωάννης

Καθηγητής Ιστορίας-Φιλοσοφίας Φ.Α. Α.Π.Θ

Συζήτηση – ερωτήσεις

10:45 – 11:15

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Απόστολος

Ιστορικός Ερευνητής – Συγγραφέας

ΘΕΜΑ: Οι Ζιακαίοι κατά το 1^ο μισό του 19^ου αιώνα

11:45 – 11:30 Διάλειμμα

Σάββατο 22 Μαΐου

3^η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ

ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Μιλτιάδης

Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Α.Π.Θ.

ΚΛΕΑΡΧΟΥ Νικόλαος

Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Α.Π.Θ.

ΣΚΟΥΦΗΣ Παναγιώτης

Ε.Ε.ΔΙ.Π. Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.

11:30 – 11:45

ΒΗΤΤΟΣ Χρήστος

Υποστράτηγος ε.α.

ΘΕΜΑ: Η πορεία του Θεόδωρου Ζιάκα από την ελεύθερη Ελλάδα μέχρι τη Δυτική Μακεδονία

11:45 – 12:00

ΚΑΛΛΑΝΙΩΤΗΣ Αθανάσιος

Ms Ιστορικός, υπ. Διδ. Ιστορίας Α.Π.Θ.

ΘΕΜΑ: Η εικόνα του Θεόδωρου Ζιάκα στην τοπική ιστοριογραφία

12:00 – 12:15

ΣΤΕΡΓΙΑΔΗΣ Κωνσταντίνος

Επίτιμος Πρόεδρος Ο.Δ.Σ.Θ.

ΘΕΜΑ: Η Επανάσταση του 1854 και η δράση του Θ. Ζιάκα. Επισημάνσεις για τα γεγονότα του Σπηλαίου

12:15 – 12:30

ΤΥΡΟΒΟΥΖΗΣ Χρήστος

Καθηγητής Τ.Ε.Ι., Δρ. Νομικής

ΘΕΜΑ: Ζητήματα θεωρίας και μεθοδολογίας της Ιστορίας με αφορμή τη σπανιότητα των πηγών γύρω από την επανάσταση του 1854 στη Δυτική Μακεδονία και τη συμβολή του Θεόδωρου Ζιάκα

12:30 – 12:45

ΔΡΟΣΟΥ Κωνσταντία

Πολιτικός Μηχανικός - Αναστηλώτρια

ΘΕΜΑ: Η συντήρηση μνημείων πολιτισμού στο Δήμο Θεόδωρου Ζιάκα

12:45 – 13:00

ΤΣΙΛΙΠΑΚΟΥ Αγαθονίκη

Αρχαιολόγος – Δρ. Βυζαντινολόγος

ΘΕΜΑ: Ο μοναστικός βίος & πολιτισμός μέσα από το παράδειγμα της Ι.Μ. Κοίμησης Θεοτόκου στο Σπήλαιο Γρεβενών. Εκπόνηση ενός εκπαιδευτικού φακέλου στα πλαίσια του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ»

13:00 – 13:15

Συζήτηση – ερωτήσεις

13:15 – 13:30

Διάλειμμα

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ  ΤΡΑΠΕΖΑ

13:30 – 14:30

ΘΕΜΑ: Η Μάχη και η έξοδος του Σπηλαίου το 1854

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΡΙΓΓΟΣ Δημήτριος

Καθηγητής Α.Π.Θ. – Ιατρός

ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: ΒΑΒΡΙΤΣΑΣ Ανδρέας, Αρχαιολόγος

ΖΙΑΓΚΑΣ Νικόλαος, Συγγραφέας

ΠΕΤΡΟΥ Ιωάννης, Συν/χος Δάσκαλος

ΒΗΤΤΟΣ Χρήστος, Υποστράτηγος ε.α.

Συζήτηση – ερωτήσεις

21:00

Παραδοσιακή βραδιά στο Σπήλαιο με ντόπιους χορευτές και οργανοπαίχτες στην πλατεία «ίσιωμα» του χωριού (ορχήστρα Κ. Τσιοτίκα)

3^η  ΗΜΕΡΑ

Κυριακή 23 Μαΐου

09:30

Δοξολογία στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σπηλαίου, κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο πεσόντων Σπηλαίου, επίσκεψη έκθεσης, ξενάγηση στο χώρο της Μάχης

ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ: Ο σύλλογος Ελεύθερης Ιππασίας Γρεβενών, «Η Βασιλίτσα»

Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ  ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ κ. ΑΝΔΡΕΑ ΒΑΒΡΙΤΣΑ.

ΧΟΥΝ ΛΙΑΤΙΣΤΑΣ

ΕΙΚΟΝΙΣΜΑΤΑ

ΣΙΜΠΙΝΟ - ΖΙΑΝ(Η)

Προσθήκη λεζάντας

ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ (ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΠΑΡΜΠΑΝΙΚΟΛΑ ΒΑΒΡΙΤΣΑ)

Η ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ. ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ΕΙΚΟΝΙΣΜΑΤΑ

ΤΣΙΓΑΡΙΔΕΣ ΣΤΟ ΚΑΖΑΝΙ

Κ(ΟΥ)ΛΟΥΡΕΣ